دوبی ، شهری در مسیر رویا ، توسعه و شتاب

دوبی بدون شک یکی از سریع الرشد ترین شهرهای جهان است که روابط بین المللی آن بیشتر در زمینه مسائل اقتصادی و تجارت تبین می یابد. سرزمینی که در آن مراکز تجاری ، ساختارهای مالی و بانکها ، با شرایط سهل و روان و به دور از قوانین دست و پا گیر به فعالیت مشغولند. صنعت جهانگری نیز در این شهر رشد روز افزون داشته و طی سه سال آینده به دو برابر میزان کنونی رسیده و کمیتی تا 15 میلیون بازدید کننده از این کشور را در بر خواهد گرفت. دوبی که در منطقه حاره و در سرزمینی خشک وبیابانی قرار گرفته ، رونق چشمگیری را در توسعه شهری پیموده ولی تلفیق تجارت و مذهب در کنار یکدیگر در این سرزمین ، جستجوی هویت را در هاله ای از ابهام قرار داده است. جمعیت امروز دوبی بالغ بر 1،200،000 نفر است که نسبت به 20 سال گذشته رشدی 300 درصدی را در برداشته است. این در حالی است که جمعیت آن در سال 1939 تنها 21،000 نفر بوده است.  

 

 

 

 

دوبی بدون شک یکی از سریع الرشد ترین شهرهای جهان است که روابط بین المللی آن بیشتر در زمینه مسائل اقتصادی و تجارت تبین می یابد. سرزمینی که در آن مراکز تجاری ، ساختارهای مالی و بانکها ، با شرایط سهل و روان و به دور از قوانین دست و پا گیر به فعالیت مشغولند. صنعت جهانگری نیز در این شهر رشد روز افزون داشته و طی سه سال آینده به دو برابر میزان کنونی رسیده و کمیتی تا 15 میلیون بازدید کننده از این کشور را در بر خواهد گرفت. دوبی که در منطقه حاره و در سرزمینی خشک وبیابانی قرار گرفته ، رونق چشمگیری را در توسعه شهری پیموده ولی تلفیق تجارت و مذهب در کنار یکدیگر در این سرزمین ، جستجوی هویت را در هاله ای از ابهام قرار داده است. جمعیت امروز دوبی بالغ بر 1،200،000 نفر است که نسبت به 20 سال گذشته رشدی 300 درصدی را در برداشته است. این در حالی است که جمعیت آن در سال 1939 تنها 21،000 نفر بوده است.

این شهر، گونه قابل تاملی در توسعه سریع شهرهای نفت خیز عربی در جوزه خلیج فارس است که هر از چندگاه از میان صحرا سر بیرون می آورند و تنها در خدمت دنیای اقتصاد بوده ، عنایت چندادی به رشد فرهنگی و مسائل اجتماعی مبذول نمی دارند. البته پاره ای از استعدادهای بالقوه طبیعی و قومی را در این منطقه نمی توان نادیده انگاشت. درآمد حاصله از نفت و نفوذ و روابط شیوخ محلی ، امنیت شغلی و رفاه را در این منطقه به نحوه مطلوبی تامین کرده است. بیش از 80 درصد جمعیت دوبی را خارجیان ، از کشورهایی نظیر مصر ، ایران ، استرالیا ، انگلستان ، آمریکا ، هند ، تایلند ، پاکستان ، اردن ، عراق ، روسیه ، تشکیل داده که این خود گونه ای کم نظیر در همزیستی تنها 20 درصد جمعیت بومی با اکثریت غیر بومی است.

تجمیع گوناگونی های خاص از فرهنگ های مختلف در آغاز هزاره سوم ، تعریفی شفاف از این شهر و زیرساختها را به جهت امتزاج و تاثیر متقابل پیشرفتهای سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی بر یکدیگر ، دشوار می نماید. در این منطقه : شنزارها ، سایه ، باد ، اتومبیل های مجلل ، هتل های استثنایی ، خیابانهای وسیع ، مراکز خرید با چشم اندازهای متغییر با رشد درهم آمیخته اند. در ساحل جمیره ، 321 متر فراتر از خلیج فارس ، برج العرب ، شاید بلندترین هتل جهان قد برافراشته که شاخصه ای        بین المللی  را برای دوبی همچون برج ایفل برای پاریس و ساختمان اپرا برای سیدنی به ارمغان آورده است.

در دوبی ، هر کجا که فضای سبزی به چشم می آید ، نشانگر مکانی در خور تامل است. در قدم زنی شبانه در خیابان دیرا ، گویی به ضیافت نور و هیاهوی شبانه دعوت می شوی . مردان هندی یا پاکستانی را می بینی که برای دیدن مسابقه فوتبال به دور دستگاه تلویزیونی گرد هم آمده اند.لیوانهای یکبار مصرف ، که از چای پر و خالی میگردد و فروشنده ای جوان که شما را به خرید کالایش ترغیب می کند. جهانگردانی که از هتل ها و رستورانها بیرون می آیند و در میان ازدحام ، با خرید و قدم زدن ، شبی به یاد ماندنی را به خاطر می سپارند. و در روز ، بازدید از مدینه جمیره اجتناب پذیر می نماید ، آمیزه ای از بناهای ملهم از معماری سنتی همگون با محیط ، چشم انداز ها و مناظر ، معماری مدرن و همه اینها محصور در میان سراب گونه ای از آب و گیاهان سبز ، تصویری به ظاهر مجازی که جامه واقعیت به خود می پوشد ، فضایی با نمونه هایی از معماری سنتی اسلامی ، از خاک و سنگ و بادگیرهایی که حرکت باد و گذر نسیم را از حفره های آن به خوبی احساس می کنی. آمیزه ای از بنا ، تخیل ، واقعیت و ایهام ، که بیننده را مبهوت خویشتن می کند.

گردش بعدازظهر ، ما را به مرکز خرید ابن بتونه می رساند ، بنای شگفت آور دیگری در تعامل سنت ، گذشته و امروز ، فروشگاه هایی از سراسر جهان و فوت کورتی با غذاهایی از هند ، تایلند ، ایران ، چین .... و بالطبع مرغ سوخاری و انواع برگرها ، و در آن سو ، پرو‍ژه در حال ساخت نخل جمیره ، مجموعه ای تلفیقی از مراکز تجاری ، ساختمان های مسکونی و تفریحی در کنار آب و نخل نمادین آن ، سمبل واحه ای در میان کویر.

طرحهایی که گویی انتهایی برایشان متصور نیست ، نخل دیرا ، دینا ، باغ اکتشافات و آبراه عربی ، شهر بین المللی ، وادی عربی ، تالاب دوبی ، شهر جشنواره ها ، دنیای آبی ، شهرک دانشگاه ، شهرداری الصنعا ، اسطرلاب دوبی ، مرکز علوم و فنون جهان اسلام و بی شمار طرح هایی دیگر.

در واقع نه عجایب هفتگانه که عجایب صدگانه را پیش روداری.

اگر معماران و معماری و وقایع روز ، اهداف متفاوت و نقاط عطف گوناگون خویشتن را دنبال می کنند، در دوبی سازندگان برج های عظیم آینده ، تنها به این هدف خود نظر دارند و بالطبع کلیه فعالیتهای اینان تحت نظارت شیوخ و مشاوران غربی آنان است.

در واقع در این هدف معیار ، سرعت بخشیدن در رسیدن به آینده است.

تجربه درآمده و تهور در طراحی بیش از پیش صورت بی پروا گونه خود را جانشین استدلال های عقلانی کرده و بالبع مهر و اثر امضای فوق ستارگان نیز در آن حضوری اجتناب ناپذیر دارد.

گهری ، کالاتراوا ، حدید ، نوول و تمامی دیگرانی که می توانند ارضای هنر و ماهیت تفکر خود را در سرزمینی که هنوز امکان ها قادر به تحقق هستند ، به منصه ظهور برسانند.

مکانی جالب و قابل تعمق ، سرزمینی که تمامی بلند پروازیها به واقعیت می پیوندد و شهرت و شخصیت های  نامدار معماری در آن حضور دارند. حضوری که در آینده ای نزدیک ، دوبی را با ساخته شدن برج دوبی صاحب رفیع ترین برج بلند مرتبه جهان خواهد کرد. از سوی دیگر تخیل ، آن چنان با سرعت نور در حرکت است که ستارگانی چون حدید و کالاتراوا را نیز به خود می آورد که بیشتر به خود بیایند و دریابند که حتی کارهای شاخص هم در اینجا به آسانی نمود نخواهند یافت. در این میان شاید شادترین انسان شهردار دوبی باشد ، شاد از حضور شهرت و نامداران معماری در شهر خود.وقتی بحث نفت و طلا مطرح میشود به نظر میاید که فرهنگ و هویت در سایه قرار میگیرند و با مستتر بودن دیدگاه ها و اهداف در صرف توسعه ، در واقع نوعی تضاد مابین طراحی مفهومی با آن چه از معماری معاصر غرب گرفته شده ، نمود می یابد . امروزه دوبی بی محابا پای در بازار جهانی سرمایه گذاری نهاده و در ساخت صدها برج بلند مرتبه حضور دارد. جامعه بین المللی نیز گویی غار گنجهای علی بابا را یافته است.در اینجا همه چیز ، چشم نواز و با انسان ها مهربان است . رستورانها ، هتل های چندین ستاره ، خیابانهای عریض ، گویی در بهشتی ناشناخته هستیم . پدیده پیشرفت در دوبی بیشتر در برنامه ریزی و سیاست های اقتصادی جلوه گر می شود که این خود تحت تاثیر فرهنگ غربی است و برای مردم دوبی این سئوال را مطرح می کند که در این احاطه فرهنگ غربی ، جایگاه فرهنگ بومی و جوهره ذاتی آنان در کجاست؟ ولی در نگاهی فرارو ، دوبی به صورت جدی در حال تبدیل به یک کابوس در منطقه شده است. مناطق پرتردد ، ازدحام ، دسترسی ها ، آسیب های محیطی ، طولانی شدن فواصل مابین محل زندگی ، کار و تحصیل و دیگر برنامه ریزیهای اقتصادی ، رشد بی رویه گرانی و بالا رفتن هزینه های زندگی ، اجاره و خدمات ، فرهنگ قبیله ای ، پایین بودن سطح دانش عمومی و نرخ سواد آموزی موجود در میان افراد بومی ، کارگران عادی .... .

در دوبی دانشگاه های بین المللی مشغول به فعالیت هستند و تحصیلات عالیه بسیار پر هزینه است ولی افق رو در رو همچنان پیشرفت های اقتصاد و توسعه شهری را مد نظر قرار داده است. در میان این شبه ابر ساختار ، شاید مسجد طراحی شده توسط حسن فتحی فتح بابی باشد برای لحظه ای آرامش و یافتن جلوه های زندگی معنوی در دنیای مادی.